Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη και αυτό είναι ένα άρθρο, το οποίο ίσως δεν περίμενες να δεις ως αφιέρωμα για τη συγκεκριμένη ημέρα.

Είμαι η Κωνσταντίνα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος M.Sc. από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ενάντια στη Νοοτροπία των Διαιτών, και σήμερα είναι μία πολύτιμη ευκαιρία για να προσεγγίσουμε τον Διαβήτη με έναν τρόπο…διαφορετικό.

Δε θα μιλήσουμε για τους τρόπους πρόληψης ούτε για το πόσο ανησυχητικά είναι τα ποσοστά αύξησης τα τελευταία χρόνια.

Όχι επειδή, αυτές οι πληροφορίες είναι λιγότερο χρήσιμες, αλλά επειδή αισθάνομαι πως είναι καιρός να αρχίσουμε να αναδεικνύουμε και άλλες πτυχές της πολύπλευρης αυτής νόσου.

Να αρχίσουμε να μιλάμε για τον ίδιο τον άνθρωπο.

Έναν άνθρωπο, κάθε άνθρωπο που κάποια στιγμή στη ζωή του ξαφνικά (ή λιγότερο ξαφνικά) του ανακοινώνεται πως έχει διαβήτη και πως θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτό, για μια ζωή.

Πώς μπορεί να αισθάνεται ένας άνθρωπος, όταν κατά τη διάρκεια ενός ραντεβού με το γιατρό και στη συνέχεια πιθανώς και με έναν διατροφολόγο, ακούει σιωπηλός τη ζωή του να γυρνάει τούμπα;

Βάζει τα δυνατά του για να κατανοήσει τι ακριβώς σημαίνουν όλα όσα του περιγράφουν σχετικά με την αγωγή. Προσπαθεί να αποστηθίσει λέξεις και έννοιες που πιθανώς του ήταν παντελώς άγνωστες μέχρι πριν λίγο, όπως σύνθετοι και απλοί υδατάνθρακες, ισοδύναμα και γλυκαιμικός δείκτης.

Γυρίζει στο σπίτι μουδιασμένος και βγάζει διστακτικά από την τσέπη ή την τσάντα του το χαρτί που του δώσαν. Το χαρτί αυτό συχνά δεν είναι άλλο από μία λίστα.

Έναν πίνακα με δύο στήλες. Από εδώ αυτά που απαγορεύεται να φας και από εδώ όσα επιτρέπεται. Αλλά και πάλι, με μέτρο -ΠΡΟΣΟΧΗ!

«Κωνσταντίνα, δεν κάθομαι στο τραπέζι όταν τρώω. Έχω τα πόδια πάντα έξω από το τραπέζι. Σα να φοβάμαι το φαγητό. Νιώθω πως μου κάνω κακό κάθε φορά που τρώω. Νιώθω πως όταν τρώω είναι σα να με σκοτώνω.»

«Το ξέρω πως ήμουν πολύ μικρή για να σκέφτομαι έτσι, αλλά όταν διαγνώστηκα με νεανικό διαβήτη στην ηλικία των 8 ετών, ένιωθα πως έφταιγα εγώ. Όμως, άλλα παιδιά έτρωγαν περισσότερα γλυκά από εμένα, αλλά δεν παρουσίασαν διαβήτη. Κι, όμως, εγώ για πολλά χρόνια κατηγορούσα τον εαυτό μου για αυτό που μου συνέβη.»

Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ, λοιπόν, πώς εσωτερικεύονται όλοι αυτοί οι κανόνες και οι ρητές απαγορεύσεις από έναν άνθρωπο με διαβήτη; Από κάποιον που θα χρειάζεται για μία ζωή να παρακολουθεί τις τιμές ζαχάρου στο αίμα του και να ρυθμίζει αντίστοιχα τις διατροφικές του επιλογές;

Τα άτομα με διαβήτη έχουν μπουχτίσει να ακούν συμβουλές κυριολεκτικά από όλους.

Να ακούν συνεχώς τι «πρέπει» και τι «δεν πρέπει» να κάνουν και να δέχονται κριτική για το βάρος τους, αλλά και για τον τρόπο που τρέφονται.

Ένα άτομο με διαβήτη, όμως, δεν έχει ανάγκη μόνο από κατάλληλες συμβουλές.

Αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη είναι να καλλιεργήσει μία σχέση εμπιστοσύνης ΞΑΝΑ με το ίδιο του το σώμα. Να αρχίσει να εμπιστεύεται από την αρχή το σώμα, το οποίο αισθάνεται πως έχει προδώσει και έχει προδοθεί από αυτό.

Χρειάζεται να καλλιεργήσει μία σχέση αγάπης, σεβασμού και αποδοχής προς τον ίδιο του τον εαυτό. Να αναγνωρίσει πως ο διαβήτης είναι απλώς ένα κομμάτι από τον εαυτό του και όχι ο ίδιος του ο εαυτός.

ΌΧΙ, δεν είναι διαβητικός. Είναι ένας άνθρωπος με διαβήτη.

Ένας άνθρωπος που είναι ευάλωτος, ακριβώς όπως όλοι μας, και ταυτόχρονα τόσο δυνατός, ώστε να συνυπολογίζει καθημερινά αμέτρητους παράγοντες που κάποιος άλλος δε θα μπορούσε καν να φανταστεί.

Επειδή, βλέπετε, η ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης είναι πολύ πιο σύνθετη από το «πόσο και τι έφαγες».

Και όπως συμβαίνει με όλες τις χρόνιες παθήσεις, ο παράγοντας στρες παίζει καθοριστικό ρόλο.

Η πίεση, τα σχόλια και οι αυτόκλητες συμβουλές ενισχύουν ακόμη περισσότερο την ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία ενός ανθρώπου που προσπαθεί να καταλάβει και ο ίδιος τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στο σώμα του και να το αποδεχτεί.

Το άρθρο αυτό το αφιερώνω σε όλους όσοι προσπαθούν να διαχειριστούν αυτή την αδιαμφισβήτητα σύνθετη και περίπλοκη κατάσταση.

Να θυμάσαι πως ο εαυτός σου λαχταρά πρώτα από όλα την αποδοχή και την κατανόησή σου.

Το σώμα σου μπορεί και αξίζει να γίνει ξανά ένα μέρος ασφαλές, επάνω στο οποίο θα μπορείς να βασιστείς.

Η διάγνωση του διαβήτη ίσως να ήταν ένα πολύ καλά καμουφλαρισμένο και περίεργο δώρο που σε προσκαλεί να προσφέρεις φροντίδα και αγάπη στον εαυτό σου.

Χρειάζεσαι την απόλαυση. Ναι και από το φαγητό. Την έχεις ανάγκη και τη δικαιούσαι. Χρειάζεσαι τη θρέψη. Και πάλι από το φαγητό. Τα κύτταρά σου το έχουν ανάγκη. Χρειάζεσαι συμπαράσταση. Από τον ίδιο σου τον εαυτό. Η αυτο-κριτική αλήθεια πότε σε βοήθησε πραγματικά;

Αν σήμερα σκοπεύεις να απευθύνεις το λόγο μονάχα μία φορά προς το σώμα σου, ας είναι για να του ζητήσεις συμφιλίωση. Την περιμένει χρόνια.

Η δεύτερη πρόθεση που συνοδεύει τις σκέψεις μου καθώς γράφω αυτό το άρθρο, απευθύνεται κυριολεκτικά προς όλους.

Ας αρχίσουμε να είμαστε πιο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα που αφορούν στη σχέση των συνανθρώπων μας με το φαγητό και το σώμα τους.

Τα σχόλια, όσο καλοπροαίρετα και εάν είναι, μπορούν να προκαλέσουν βλάβη με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι έρευνες τα τελευταία χρόνια μας κρούουν το καμπανάκι ολοένα και πιο έντονα: Το στίγμα του βάρους και τα σχόλια είναι επιβαρυντικά για την υγεία.

Είναι κάτι που μας αφορά όλους μας. Δεν μπορείς να γνωρίζεις με τι δαίμονες παλεύει καθημερινά το άτομο που κάθεται ακριβώς δίπλα σου, στο ίδιο τραπέζι. Δεν χρειάζεται να σχολιάσεις ούτε πόσο λίγο ή πολύ έφαγε, ούτε γιατί έφαγε εκείνο και δεν έφαγε το άλλο.

Κλείνοντας, θέλω να εκφράσω μία δική μου ευχή:

Εύχομαι να γίνουν επιτέλους ουσιαστικές και συστηματικές αλλαγές ως προς την εκπαίδευση όλων των επιστημόνων υγείας, συμπεριλαμβανομένων και των γιατρών.

Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από κατανόηση και υποστήριξη.

Όχι από μία λίστα με “απαγορευμένα” τρόφιμα.

Με ελπίδα & πίστη,

Κωνσταντίνα

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

Soares F.L.P. et al., Intuitive eating is associated with glycemic control in type 2 diabetes, Eat Weight Disord (2020)

Ramos M.H. et al., Intuitive eating and body appreciation in type 2 diabetes, J Health Psychol (2020)

Puhl R.M. et al., Overcoming Weight Bias in the Management of Patients With Diabetes and Obesity, Clin Diabetes (2016)

Teixeira M.E. et al., Obesity stigma: a newly recognized barrier to comprehensive and effective type 2 diabetes management, J Am Acad Nurse Pract (2010)

Tsenkova V.K. et al., PERCEIVED WEIGHT DISCRIMINATION AMPLIFIES THE LINK BETWEEN CENTRAL ADIPOSITY AND NONDIABETIC GLYCEMIC CONTROL (HBA1C), Ann Behav Med (2011)